Περίπου 100.000 κατοικίες μπορούν να ενταχθούν στο φιλόδοξο πρόγραμμα «Εξοικονόμηση Κατ’ Οίκον ΙΙ» του υπουργείου Περιβάλλοντος που έχει στόχο τον εξορθολογισμό στην κατανάλωση ενέργειας στον οικιακό τομέα, στον οποίο υπολογίζεται ότι η σπατάλη ξεπερνά το 40%.

Το 55% των οικοδομών της χώρας έχουν κατασκευαστεί πριν από το 1981, οπότε θεσμοθετήθηκε ο πρώτος κανονισμός θερμομόνωσης, και δεν είναι τυχαίο ότι το 83,82% από αυτά χαρακτηρίζονται «σουρωτήρια» με βάση τα πιστοποιητικά ενεργειακής απόδοσης που έχουν εκδοθεί ώς τώρα.

Με άλλα λόγια οι ένοικοί τους πληρώνουν για να θερμαίνουν το... περιβάλλον λόγω των μεγάλων απωλειών από κουφώματα, εξωτερικούς τοίχους, δώματα και πιλοτές.

Η εικόνα δεν είναι πολύ καλύτερη και στα νεότερα κτίρια, αφού μόνο το 1,5% δεν είναι «σπάταλο» και κατά κανόνα αφορά αυτά που χτίστηκαν μετά το 2010.

Το συνολικό ύψος των εξασφαλισμένων επιδοτήσεων για να αλλάξει η εικόνα ανέρχεται σε 224 εκατ. ευρώ από το νέο ΕΣΠΑ και θα φτάσει τα 292,43 εκατ. ευρώ μαζί με πόρους που αναμένεται να εξασφαλιστούν από περιφερειακά προγράμματα.

Υπολογίζεται ότι ο τελικός προϋπολογισμός θα ξεπεράσει τα 500 εκατ. ευρώ, αν συνυπολογιστούν η ιδιωτική συμμετοχή και κυρίως τα άτοκα δάνεια που αυτή τη φορά δεν θα είναι υποχρεωτικά για τους ιδιοκτήτες.

Η δράση, που συνοδεύεται από μεγάλης κλίμακας παρεμβάσεις σε δημόσια κτίρια (νοσοκομεία, σχολεία, υπηρεσίες κ.λπ.) με συνολικό προϋπολογισμό δύο δισ. ευρώ, εντάσσεται στους κοινοτικούς στόχους για μείωση της κατανάλωσης καυσίμων κατά 30% ώς το 2030 και τη στροφή σε «πράσινες» μορφές ενέργειας.

Στην Ελλάδα επιπλέον αποτελεί τονωτική ένεση για την απασχόληση, αφού για κάθε ένα εκατομμύριο που επενδύεται στην οικοδομή δημιουργούνται 2,5 άμεσες θέσεις εργασίας και άλλες 4 στην υπόλοιπη παραγωγική αλυσίδα.

Με βάση το χρονοδιάγραμμα που ανακοίνωσε το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας, η υποβολή των αιτήσεων θα ξεκινήσει στις 28 Φεβρουαρίου και θα γίνεται αποκλειστικά μέσω του διαδικτύου.

«Είμαστε έτοιμοι για να ξεκινήσει η υποβολή δηλώσεων» επισημαίνει ο Γιώργος Σταθάκης, που εξασφάλισε ήδη τη συμμετοχή όλων των τραπεζών στο πρόγραμμα, συμπεριλαμβανομένων και των συνεταιριστικών.

Οι ενδιαφερόμενοι πρέπει να σπεύσουν γιατί η προθεσμία ένταξης λήγει στις 31 Δεκεμβρίου 2021, αλλά το σύστημα στην ουσία θα «πέσει» πολύ νωρίτερα, αφού δεν θα δέχεται νέες αιτήσεις μόλις καλυφθεί ο ανά περιφέρεια προϋπολογισμός επιδοτήσεων.

Διευκρινίζεται ότι το πρόγραμμα καλύπτει κατοικίες (μονοκατοικίες ή διαμερίσματα), χώρους με μεικτή χρήση (επαγγελματική στέγη που χρησιμοποιείται όμως και ως κατοικία) και κοινόχρηστους χώρους πολυκατοικιών. Δεν περιλαμβάνει επαγγελματικούς χώρους.

Η «Εφ.Συν.» μελέτησε τις διατάξεις του Οδηγού Εφαρμογής και κωδικοποίησε τα τέσσερα βήματα και κυρίως τα «SOS» του πολυαναμενόμενου προγράμματος για την ενεργειακή αναβάθμιση των κατοικιών.

1. Τα εισοδηματικά κριτήρια

Το Ε-1 είναι το κλειδί που οδηγεί σε ένταξη ή μη στο πρόγραμμα αλλά και στην κατάταξη για το ύψος της επιδότησης. Οι δυνητικοί δικαιούχοι χωρίζονται σε εφτά κατηγορίες ανάλογα με τα δηλωθέντα εισοδήματά τους.

Από αυτές οι έξι είναι επιδοτούμενες και αφορά ατομικά εισοδήματα από 10 έως 35 χιλιάδες εισοδήματα, για τα οποία η επιδότηση διαμορφώνεται από 60% έως 25%, ενώ σε περίπτωση οικογένειας το συνολικό εισόδημα μπορεί να φτάσει ώς τις 45 χιλιάδες.

Το ύψος της επιδότησης προσαυξάνεται κατά 5% για κάθε προστατευόμενο μέλος, αλλά με πλαφόν που δεν μπορεί να ξεπεράσει το 10%.

Οσοι ιδιοκτήτες επιθυμούν, μπορούν να συμπληρώσουν το ποσό που απαιτείται για την υλοποίηση των παρεμβάσεων με τραπεζικό δάνειο, το οποίο χορηγείται με επιδοτούμενο κατά 100% επιτόκιο που θα αποπληρώσουν σε έξι χρόνια.

Η έβδομη κατηγορία απευθύνεται σε ατομικό εισόδημα από 35 έως 40 χιλιάδες ευρώ και οικογενειακό από 45 έως 50 χιλιάδες που δεν θα επιδοτηθούν, αλλά έχουν δικαίωμα να πάρουν άτοκο δάνειο με τους ίδιους όρους για την επιδότηση που ισχύουν για τις βασικές κατηγορίες. Δικαίωμα ένταξης στο πρόγραμμα έχουν οι έχοντες πλήρη κυριότητα ή επικαρπία επί του ακινήτου.

Σημειώνεται ότι το ύψος του εισοδήματος αφορά αυτό που λαμβάνεται υπόψη από τις φορολογικές αρχές για να υπολογιστεί η Εισφορά Αλληλεγγύης.

Πρόκειται για την ένδειξη Γ-2 του εκκαθαριστικού της Εφορίας, στο οποίο περιλαμβάνεται το σύνολο των εισοδημάτων, εκτός από αμοιβές προερχόμενες από υπερωριακή απασχόληση, επιχορηγήσεις, επιδόματα και πρόσθετες παροχές.

2. Το ιδιοκτησιακό καθεστώς

Η δεύτερη προϋπόθεση προκύπτει μέσω του Ε9, αφού εντάσσεται μόνο η κύρια κατοικία που προκύπτει από τη φορολογική δήλωση του ενδιαφερόμενου.

Εχει ληφθεί πρόνοια και για όσους απέκτησαν την κύρια κατοικία τους τους τελευταίους μήνες και επομένως δεν έχει προλάβει να δηλωθεί στην περσινή δήλωση. Σε αυτές τις περιπτώσεις η ιδιοκατοίκηση θα προκύπτει από αλλά τεκμήρια.

Εχει όμως ενδιαφέρον ότι το πρόγραμμα καλύπτει για πρώτη φορά και ενοικιαζόμενες κατοικίες, με την προϋπόθεση (Κεφάλαιο 5) ότι αποτελεί την πρώτη κατοικία για τον ενοικιαστή, που προκύπτει από διασταύρωση με τον ΑΦΜ του, και επιπλέον καλύπτει ορισμένες προϋποθέσεις που περιλαμβάνονται στον Κανονισμό de minimis (1407/2013).

3. Πολεοδομική κατάσταση

Το πρόγραμμα καλύπτει μόνο κτίρια που έχουν κατασκευαστεί με νόμιμη οικοδομική άδεια. Μπορούν όμως, επίσης για πρώτη φορά, να ενταχθούν και αυθαίρετα, με την προϋπόθεση ότι έχουν νομιμοποιηθεί και έχουν αποπληρώσει στο σύνολό του το οφειλόμενο πρόστιμο. Υπενθυμίζεται πάντως ότι με βάση τον νόμο 4495/2017 προβλέπεται η διάθεση του 50% του προστίμου για την ενεργειακή αναβάθμιση των αυθαιρέτων.

4. Τεχνικές προδιαγραφές

Σε αυτή την ενότητα εντάσσεται η υποβολή πιστοποιητικού ενεργειακής κατανάλωσης, από το οποίο προκύπτει ότι η ιδιοκτησία κατατάσσεται σε κατηγορία ίση ή χαμηλότερη της «Δ» του πίνακα ενεργειακής συμπεριφοράς.

Πρέπει να έχει εκδοθεί σε ημερομηνία μετά την 27η Νοεμβρίου 2017, οπότε τέθηκε σε ισχύ ο αναθεωρημένος κανονισμός θερμομόνωσης (ΚΕνΑΚ) και να υπογράφεται από πιστοποιημένους ενεργειακούς.

Μετά την ολοκλήρωση των παρεμβάσεων χρειάζεται δεύτερη ενεργειακή πιστοποίηση, από την οποία θα προκύπτει ότι το ακίνητο βελτίωσε τη συμπεριφορά του κατά 40% για ιδιοκτήτες με χαμηλά εισοδήματα και κατά 70% για τους υψηλόμισθους.

Για πρώτη φορά μπορούν να ενταχθούν στο πρόγραμμα τα κοινόχρηστα ή κοινόκτητα τμήματα των πολυκατοικιών. Η απόφαση λαμβάνεται σε γενική συνέλευση, με την προϋπόθεση ότι τουλάχιστον το 50% των ιδιοκτητών καλύπτει τα εισοδηματικά κριτήρια.

Οι υπόλοιποι, που έχουν υψηλότερα εισοδήματα, μπορούν να ενταχθούν στην 7η κατηγορία και να πάρουν άτοκο δάνειο ή να συμμετέχουν στις παρεμβάσεις με δικά τους χρήματα.

Κίνητρα και υποχρεώσεις - Ποιες εργασίες επιδοτούνται

Οι ιδιοκτήτες οφείλουν να υλοποιήσουν τις παρεμβάσεις που θα εγκριθούν και σε αντίθετη περίπτωση υποχρεώνονται να επιστρέψουν το σύνολο των χρηματοδοτήσεων

Το ποσό της επιδότησης θα αντιστοιχεί σε 250 ευρώ ανά τετραγωνικό, αλλά δεν μπορεί να υπερβεί τις 25.000 ευρώ.

Οι ιδιοκτήτες που καλύπτουν όλες τις προϋποθέσεις εντάσσονται στα κίνητρα, τα οποία, εκτός από την επιδότηση και το άτοκο δάνειο, περιλαμβάνουν τις εξής παροχές:

■ Καλύπτεται η αμοιβή για τις δύο ενεργειακές επιθεωρήσεις, συμπεριλαμβανομένου και του ΦΠΑ. Το ύψος της ορίζεται σε 2 ευρώ ανά τετραγωνικό για μονοκατοικίες και διαμερίσματα, με ανώτατο όριο τα 310 ευρώ, ενώ σε πολυκατοικίες δεν μπορεί να υπερβεί τα 806 ευρώ.

■ Επιδοτείται η αμοιβή του συμβούλου των έργων και δίνονται έως 2.604 ευρώ για την περίπτωση που οι παρεμβάσεις απαιτούν την έκδοση άδειας εργασιών μικρής κλίμακας.

■ Καλύπτεται το σύνολο του κόστους εργασίας στο οποίο συμπεριλαμβάνονται οι ασφαλιστικές εισφορές και ο οφειλόμενος ΦΠΑ.

■ Ορίζεται στο 4% το επιτόκιο του δανείου το οποίο επιδοτείται κατά 100%. Οι δανειολήπτες απαλλάσσονται από το κόστος φακέλου, αλλά καταβάλλουν την εισφορά 0,12% που προβλέπει ο νόμος 128/1975 (ΦΕΚ 178 Α’). Προβλέπεται μερική ή ολική προεξόφληση του δανείου.

Οι ιδιοκτήτες έχουν όμως και υποχρεώσεις, αφού οφείλουν να ολοκληρώσουν τις εργασίες μέσα σε εννέα μήνες από την ένταξή τους στο πρόγραμμα.

Ολες οι διαδικασίες γίνονται μέσω του διαδικτύου, στις οποίες περιλαμβάνονται και τροποποιήσεις που θα προκύπτουν κατά την εξέλιξη των έργων.

Ηλεκτρονικά θα υποβάλλονται και οι ενδεχόμενες ενστάσεις, ώστε να διασφαλίζεται πλήρης διαφάνεια στις διαδικασίες.

Οι ιδιοκτήτες οφείλουν να υλοποιήσουν τις παρεμβάσεις που θα εγκριθούν και σε αντίθετη περίπτωση υποχρεώνονται να επιστρέψουν το σύνολο των χρηματοδοτήσεων (επιδότηση και δάνειο).

Οι βασικές εργασίες που επιδοτούνται είναι οι εξής:

● Αντικατάσταση κουφωμάτων

● Τοποθέτηση συστημάτων σκίασης

● Εγκατάσταση θερμομόνωσης στο κτίριο, στην οποία περιλαμβάνονται η στέγη/ταράτσα, οι εξωτερικοί τοίχοι και η πιλοτή.

● Αναβάθμιση του συστήματος θέρμανσης, με αλλαγή καυσίμου, πρόβλεψη για αυτόνομη θέρμανση. Μπορεί να συνδυαστεί με την αλλαγή καυσίμου και την παροχή ζεστού νερού. Οι αλλαγές πρέπει να μειώνουν τη σημερινή κατανάλωση καυσίμου κατά 40% για τα χαμηλά εισοδήματα και κατά 70% στα υψηλότερα..

Διευκρινίζεται ότι κάθε ιδιοκτήτης έχει δικαίωμα να υποβάλει μόνο μία αίτηση.

Υποβάλλεται επίσης μόνο μία αίτηση για κάθε αυτοτελή ιδιοκτησία, ενώ το ίδιο ισχύει για πρόγραμμα που καλύπτει ολόκληρη την πολυκατοικία.